آرشیو فروردین ماه 1404

حسابداری دولتی چیست؟ به فعالیت هایی اطلاق می شود که توسط یک حسابدار دولتی انجام می شود که اسناد مالی را برای ارائه به دولت بررسی می کند. وظایفی که به واسطه حسابداران دولتی صورت می گیرد از حسابرسی حساب های مالیاتی برای تأیید صحت اطلاعات تا بازرسی حساب های مالی سازمان های دولتی مختلف به منظور کشف نشانه هایی از سوء رفتار یا بدهی های مالیاتی را شامل می شود.

حسابداری دولتی جزء لاینفک سازمان ها در زمینه امور حسابداری، مدیریت بودجه و پردازش اظهارنامه مالیاتی است. هر شرکت حداقل به یک حسابدار دولتی برای انجام این مسئولیت ها نیاز دارد. هدف اصلی اجرای این فرآیندها تسهیل برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد کنترل بودجه است. در طول این فرآیند، اطلاعات مالی کلیه وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی و نهادهای مشابه جمع آوری، طبقه بندی، پردازش و گزارش می شود تا از مدیریت مؤثر تصمیمات مالی و برنامه های بودجه سالانه مصوب اطمینان حاصل شود. این فرآیند اساساً نوعی سیستم را نشان می دهد. «Governmental accounting » به حسابداری دولتی در انگلیسی می گویند.

مطالعه بیشتر: ممیزی در حسابداری چیست؟

اهداف و کاربردهای حسابداری دولتی

آیا می دانید کاربرد حسابداری دولتی چیست؟ برای ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی مختلف در زمینه فعالیت های آنها ضروری است. اهداف و کاربرد حسابداری دولتی به منظور حصول اطمینان از موارد زیر است:

•  صورت های مالی به شیوه ای منصفانه و قابل قبول ارائه می شود
•  رعایت مقررات و قوانین مالی و محاسباتی
•  میزان دسترسی به هدف های از پیش تعیین شده
•  حراست و استفاده مناسب از دارایی ها و اموال

ویژگی های حسابداری دولتی

حسابداری دولتی دارای خصوصیت های متعددی است که از برجسته ترین آنها می توان به جامعیت گزارش های مالی، اجرای به موقع وظایف و قابل استفاده بودن گزارش ها اشاره کرد.

 جامعیت گزارش های مالی

گزارش های مالی باید تمام اطلاعات مالی مرتبط را دربرگیرد. برای تهیه یک گزارش جامع، در نظر گرفتن عوامل مختلفی ضروری است، از جمله:

– مواردی که در طول فرآیند بودجه به آن ارجاع داده شده اند در گزارش بیاورید.

– انتشار موارد قابل افشا در سایت های دولتی.

– مقایسه ارقام مالی واقعی با ارقام تخمینی.

اجرای به موقع وظایف

بسیاری از وظایف مالی و مالیاتی به زمان قابل توجهی برای اجرا نیاز دارند. یک حسابدار دولتی باید تمام مسئولیت ها را به سرعت انجام دهد تا از ارسال به موقع گزارش ها اطمینان حاصل کند. در نتیجه، ما از حسابداران دولتی انتظار داریم که:

– از تیم های حسابداری درخواست کنند تا گزارش ها را طبق برنامه ارائه کنند.

– تهیه گزارش های مالی ماهانه برای ماه مربوطه بدون موکول کردن کارها به روز آخر.

قابلیت استفاده از گزارش ها

گزارش ها باید به اندازه کافی جامع و کامل باشند تا هم برای دولت و هم برای فرآیندهای بودجه ریزی آتی مفید باشند و هم برای خود سازمان کاربردی باشند.

در تهیه گزارش ها باید از روش های سازماندهی شده و تخصصی حسابداری مالی استفاده شود.

مطالعه بیشتر: مشاور مالی چیست؟

حسابدار دولتی کیست؟

پس از پرداختن به این سوال که حسابداری دولتی چیست؟ اکنون با نقش یک حسابدار دولتی آشنا می شویم . حسابدار دولتی فردی است که علاوه بر داشتن تخصص در حسابداری، توانایی انجام امور مربوط به شناسایی حساب ها، بودجه بندی، مدیریت عملیات حسابداری سپرده، تهیه حساب های تخصصی درآمد و هزینه اختصاصی، تهیه صورت های مالی ضروری برای موسسات دولتی را نیز دارد.

این وظایف بخشی از وظایف حسابدار دولتی را تشکیل می دهد و هدف اصلی آن تهیه گزارش در مورد درآمدها و هزینه های سازمان های دولتی است. این گزارش‌ها به دولت کمک می‌کند تا مدیریت مالی و بودجه‌بندی سازمان‌ها و بخش‌های مختلف را بهبود بخشد و در عین حال آن را قادر می‌سازد تا کمبودها و مسائل مالی را شناسایی کند.

وظایف حسابدار دولتی

مشاغل حسابداری دولتی نیاز به دانش کاری قوی از قوانین و سیاست های مالیاتی قابل اجرا دارند.حسابداران دولتی بسته به نوع سازمانی که در آن کار می کنند، ممکن است وظایف شغلی مختلفی را انجام دهند. لیست زیر پنج وظیفه شغلی کلیدی را برای این حرفه برجسته می کند.

• تهیه بودجه و گزارش:حسابداران دولتی برای ادارات و سازمان های دولتی مختلف بودجه تهیه می کنند . آنها همچنین گزارش هایی در مورد مالیات ، هزینه ها و امور مالی عمومی تهیه می کنند. این وظایف مستلزم تحلیل و مستندسازی دقیق است.
• ارتباط با مقامات دولتی:حسابداران در این حوزه معمولا در کنار مقامات دولتی برای تنظیم بودجه، پیگیری امور مالی و اطمینان از رعایت مالیات کار می کنند. این متخصصان همچنین ممکن است مقامات را در مورد روندهای مالی و مسائلی که بر شاخه های دولت آنها تأثیر می گذارد، در جریان قرار دهند.
• انجام ممیزی داخلی:برای رعایت قوانین و مقررات مالیاتی، حسابداران دولتی اغلب ممیزی های مالی سازمان ها و ادارات دولتی را انجام می دهند. در طول ممیزی، حسابداران سوابق مالی را تجزیه و بررسی می کنند، هزینه ها و درآمد را ارزیابی می کنند و دارایی ها را مستند می کنند.
• نگهداری اسناد دقیق:  استفاده از نرم افزارهای مالیاتی و بقیه برنامه ها برای نگهداری سوابق دقیق یک وظیفه کلیدی برای اکثر حسابداران دولتی است. این سندها سپس اطلاعات لازم را برای ممیزی و گزارش های مالی فراهم می کند.
• توصیه به سازمان های دولتی در مورد هزینه:حسابداران با استفاده از دانش خود در مورد کدهای مالیاتی و سیاست های مالی، به مقامات دولتی در مورد بهترین شیوه ها برای سرمایه گذاری، هزینه و مدیریت دارایی ها توصیه می کنند.

مطالعه بیشتر: تفاوت حسابداری و حسابرسی

نتیجه گیری

حسابداری دولتی بخشی جدا نشدنی از سازمان ها در ارتباط با مدیریت بودجه و فرآیند اظهارنامه های مالیاتی است، به صورتی که هر شرکت حداقل به یک حسابدار دولتی برای رسیدگی به این امور نیاز دارد. هدف اولیه اجرای این فرآیندها تسهیل برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد کنترل بودجه است.

در این مقاله به بررسی و شرح موضوعاتی مانند حسابداری دولتی چیست؟ مقدمه ای بر حوزه حسابداری دولتی،اهداف و کاربردهای حسابداری دولتی، مسئولیت‌های یک حسابدار دولتی و پرسش‌ها و پاسخ‌های مهم مرتبط با حسابداری دولتی و… پرداختیم.

حسابداری و حسابرسی دو فرآیند ضروری برای یک سازمان هستند که ارتباط نزدیکی با فعالیت ها و سوابق مالی آن دارند. علاوه بر تفاوت حسابداری و حسابرسی هر دو نقش اصلی را در عملیات مالی و فرآیندهای ثبت سوابق هر کسب و کار ایفا می کنند. با این حال، نقش ها و حوزه های تمرکز آنها به طور قابل توجهی متفاوت است. در حالی که حسابداری به حوزه بسیار گسترده‌تری اطلاق می‌شود و همه چیز از جمله جریان پول از سازمان به مدیریت شرکت را در بر می‌گیرد، حسابرسی بیشتر یک خدمات تخصصی است.

حسابرسی بخشی از دنیای امور حسابداری است. این یک بررسی مستقل از سوابق حسابداری و مالی است. این کار برای تعیین اینکه آیا شرکت تجاری عملیات خود را با قوانین و اصول پذیرفته شده حسابداری مطابقت داده است یا خیر انجام می شود.

حسابداری و حسابرسی چیست؟

حسابداری:

امور حسابداری یک کارکرد اساسی در یک تجارت است. به روند جمع آوری، تقسیم بندی، خلاصه، تجزیه و بررسی و ارائه سوابق مالی، معاملات، سودآوری، صورت ها و وضعیت مالی یک سازمان اشاره دارد. این فرآیند شامل مستندسازی تراکنش های مالی یک کسب و کار است. به طور معمول، وظایف حسابداری یک سازمان توسط کارکنان خود آن سازمان انجام می شود. صورت های مالی مورد استفاده در حسابداری خلاصه ای از تراکنش های مالی را در یک بازه زمانی حسابداری ارائه می دهد. حسابداری به شاخه های مختلفی از جمله حسابداری بهای تمام شده، حسابداری مالی ، حسابداری مدیریت و … طبقه بندی می شود.

حسابرسی:

حسابرسی مالی به بررسی دقیق صورت های مالی یا سوابق یک سازمان اشاره می کند. این فرآیند پس از نهایی شدن حساب ها و صورت های مالی انجام می شود. این فرآیند شامل بازرسی و حسابرسی قانونی اسناد مالی است.

حسابرسی یک نظر بی طرفانه و منصفانه در مورد اینکه آیا سوابق و صورتهای مالی بازتابی منصفانه و واقعی از وضعیت مالی واقعی سازمان ارائه می دهد. حسابرسان، معمولاً اشخاص یا نهادهای خارجی، فرآیند حسابرسی را طبق مفاد قوانین لازم الاجرا به  سهامداران انجام می دهند.

دو دسته اصلی حسابرسی وجود دارد: حسابرسی داخلی و خارجی. حسابرسی داخلی توسط یک حسابرس داخلی انجام می شود که معمولاً کارمند سازمان است. حسابرسی خارجی توسط یک حسابرس خارجی منصوب شده توسط سهامداران انجام می شود.

شباهت های حسابداری و حسابرسی

برخلاف تفاوت حسابداری و حسابرسی اکثر فرآیندهای اساسی حسابداری و حسابرسی مشابه هستند. حسابداری و حسابرسی مستلزم درک جامع اصول و مبانی حسابداری است. به طور معمول، این وظایف توسط افراد دارای مدرک حسابداری انجام می شود. آنها از  روش های اصلی محاسبات، حسابداری و تجزیه و ارزیابی برای جمع آوری گزارش ها و صورت های مالی استفاده می کنند.

به طور معمول، رویه‌های مربوط به فعالیت‌های حسابداری و حسابرسی مشابه روش‌های رعایت مالیات است. آنها همچنین می‌توانند همان روش‌های حسابداری مانند نقدی یا تعهدی را داشته باشند . آنها تلاش می کنند تا اطمینان حاصل کنند که سوابق و صورت های مالی به طور دقیق تهیه شده و نمایش منصفانه ای از موقعیت مالی یک سازمان ارائه می دهند.

تفاوت های حسابداری و حسابرسی

تعریف:

حسابداری : حسابداری فرآیند تقسیم بندی، ثبت، تفسیر و خلاصه کردن صورت های مالی و معاملات برای بررسی وضعیت مالی واقعی یک سازمان است.

حسابرسی: حسابرسی فرآیند بررسی صورتهای مالی و سوابق یک سازمان برای یافتن مغایرتها در فرآیند ثبت معاملات و تأیید صحت سوابق است.

هدف:

حسابداری : حسابداری با هدف انعکاس موقعیت واقعی، عملکرد و سودآوری کسب و کار یا سازمان انجام می شود.

حسابرسی : حسابرسی برای تأیید صحت سوابق و اظهارات ارائه شده توسط حسابداری انجام می شود.

نقش:

حسابداری : ارزیابی سود و زیان یا وضعیت مالی یک سازمان برای یک بازه ی زمانی.

حسابرسی : برای تعیین درستی و صحت تمام تراکنش های ثبت شده.

دوره فعالیت:

حسابداری : حسابداری روزانه انجام می شود، زیرا معاملات به صورت روزانه انجام می شود.

حسابرسی : حسابرسی یک بررسی دوره ای است و به طریق ماهانه، سه ماهه یا سالانه انجام می گیرد.

فرد مسئول:

حسابداری : حسابداری توسط حسابداران انجام می شود.

حسابرسی : حسابرسی توسط حسابرسان انجام می شود.

تمرکز:

حسابداری : بر فعالیت ها و معاملات مالی جاری تمرکز می کند.

حسابرسی : بر صورت های مالی قبل تمرکز دارد

حوزه فعالیت:

حسابداری : کلیه سوابق، معاملات و اظهارات دارای پیامدهای مالی.

حسابرسی : سوابق و صورت های مالی نهایی.

جزئیات استفاده شده:

حسابداری : تمام جزئیات مربوط به سوابق مالی و معاملات را ضبط می کند.

حسابرسی : از سوابق و صورت های مالی به صورت نمونه استفاده می کند.

انجام شده توسط:

حسابداری : توسط یک کارمند داخلی انجام می شود.

حسابرسی : توسط یک شخص خارجی یا شرکت مستقل انجام می شود.

چرا به حسابداری و حسابرسی نیاز داریم؟

در صورتی که تفاوت حسابداری و حسابرسی وجود دارد اما هر دو برای سازمان ها لازم است. حسابداری به پیگیری تمام فعالیت های مالی یک کسب و کار، صرف نظر از اندازه سازمان کمک می کند. این به طور قابل اعتماد تمام جنبه های فعالیت های مالی در حال وقوع را ثبت می کند، که یک قسمت از اطلاعات مهم برای مدیریت شرکت شما است.

حسابداری به شناسایی زمینه هایی با عملکرد ضعیف و جنبه هایی که نیاز به اقدامات اصلاحی دارند کمک می کند. اطلاعات به دست آمده از حسابداری همچنین به برنامه ریزی بلند مدت پروژه تجاری کمک می کند.موقعیت مالی کسب و کار کمک می کند تا مشخص شود که چه میزان اعتبار می تواند مجاز باشد و با چه نرخ هایی و …. حفظ حساب‌ها در طی مراحل پرداخت مالیات، ثبت اظهارنامه و درخواست کسر به شما کمک خواهد کرد.

حسابرسی ضروری است زیرا یک نمای کلی بی طرفانه از تجارت ارائه می دهد. ممیزی اغلب خطاهایی را که ممکن است در فرآیندهای کسب و کار وجود داشته باشد شناسایی می کند و صاحبان مشاغل را قادر می سازد تا تغییراتی را برای اصلاح آنها اعمال کنند.

حسابرسی خارجی به ایجاد اعتبار کسب و کار، بهبود روابط با تامین کنندگان/مشتریان و تضمین تصویر عمومی مثبت کمک می کند. فروش یک کسب و کار در آینده به دلیل تکمیل قبلی فرآیند حسابرسی آسان تر خواهد شد. علاوه بر این، این می تواند رتبه اعتباری کسب و کار را افزایش دهد.بدین ترتیب توجه سرمایه گذاران و بانک ها را به خود جلب می کند.

اهمیت حسابرسی در حسابداری چیست؟

حسابداری حوزه وسیعی است که حوزه های تخصصی متعددی را در چارچوب خود در بر می گیرد. حسابرسی یکی از این تخصص هاست. از جمله تقاوت حسابداری و حسابرسی این است که حسابداری شامل ردیابی و ثبت تراکنش های مالی است، حسابرسی به منظور تأیید صحت حساب ها است.حسابرسی، از بسیاری جهات، یکپارچگی کل سیستم حسابداری یک شرکت را ارزیابی می کند.حسابرسی صورتهای مالی به صورت سالانه مهم است حتی اگر شما یک شرکت خصوصی باشید. حتی زمانی که حسابرسی اجباری نیست، انجام آن یک اقدام محتاطانه است.

اهمیت حسابرسی به ویژه در صورت وجود خطا در حساب های شما آشکار می شود. اگر سوابق حسابداری شما جاری یا به خوبی سازماندهی نشده باشد، حسابرس می تواند کمک قابل توجهی در کشف این اختلافات ارائه دهد. اگر جزئیات کشف شده حاکی از هر گونه تقلب یا تخلف باشد، توصیه می شود از خدمات حسابرسان قانونی استفاده کنید.

انواع مختلفی از ممیزی در حسابداری چیست وجود دارد که می توان بر اساس نیازهای خاص یک سازمان از آنها استفاده کرد. حسابرسی مالی ارزیابی می کند که آیا صورت های مالی یک سازمان به طور دقیق نتایج عملیات مالی آن را منعکس می کند یا خیر. این فرآیند تضمین می کند که وضعیت مالی سازمان مطابق با اصول پذیرفته شده حسابداری است. حسابرسی بررسی می کند که آیا شرکت مطابق با قوانین و مقرراتی است که ممکن است بر صورت های مالی تأثیر با اهمیتی داشته باشد یا خیر.

ممیزی ها باید مطابق با استانداردهای تعیین شده توسط هیئت استانداردهای حسابرسی و اطمینان انجام شود.

حسابداری تعهدی چیست؟ یک روش امور حسابداری مالی است که به شرکت اجازه می دهد قبل از دریافت پرداخت برای کالاها یا خدمات فروخته شده درآمد را ثبت کند و هزینه ها را به محض انجام آنها ثبت کند.

به عبارت دیگر، درآمد کسب شده و هزینه های انجام شده بدون توجه به زمان مبادله پول در دفتر روزنامه شرکت وارد می شود. حسابداری تعهدی معمولاً با مبنای نقدی حسابداری مقایسه می شود که درآمد را زمانی ثبت می کند که کالاها و خدمات واقعاً برای آنها پرداخت شده باشد.

مطالعه بیشتر: ممیزی در حسابداری چیست؟

نکات کلیدی حسابداری تعهدی

• حسابداری تعهدی یک روش حسابداری است که در آن درآمد یا هزینه ها هنگام انجام معامله در مقابل دریافت یا انجام پرداخت ثبت می شود.
• این روش از اصل تطبیق پیروی می کند که می گوید درآمدها و هزینه ها باید در یک دوره شناسایی شوند.
• حسابداری تعهدی از روش حسابداری دو طرفه استفاده می کند.
• این روش از حسابداری برای شرکت هایی با درآمد متوسط ​​​​25 میلیون دلار یا بیشتر در طول سه سال مورد نیاز است.

حسابداری تعهدی چگونه کار می کند

مفهوم کلی حسابداری تعهدی چیست؟ این است که ثبت‌های حسابداری زمانی انجام می‌شود که یک کالا یا خدمت ارائه می‌شود نه زمانی که پرداخت یا دریافت می‌شود. همچنین برای بدهی ها و پرداخت های سررسید ثبت انجام می شود.

این روش اجازه می دهد تا جریان های نقدی ورودی یا خروجی فعلی و آتی با هم ترکیب شوند تا تصویر دقیق تری از امور مالی جاری و بلندمدت یک شرکت ارائه شود.

حسابداری تعهدی از اصل تطبیق پیروی می کند که بیان می کند درآمدها و هزینه ها باید در همان دوره ثبت شوند.

حسابداری تعهدی توسط استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی (IFRS) و اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) تشویق می شود. در نتیجه، این روش حسابداری استاندارد برای اکثر شرکت ها به جز برای مشاغل بسیار کوچک و افراد تهیه شده است.

واجد شرایط بودن برای حسابداری تعهدی

شرکت‌های بزرگ‌تر ملزم به استفاده از روش حسابداری تعهدی هستند در صورتی که میانگین دریافت ناخالص درآمد آنها در سه سال گذشته بیش از 25 میلیون دلار باشد. اگر شرکتی میانگین درآمد مورد نیاز را برآورده نکند، می تواند روش حسابداری خود را از مبنای نقدی یا تعهدی استفاده کند.

حسابداری تعهدی همیشه برای شرکت هایی که موجودی انبار می کنند یا به صورت اعتباری فروش می کنند، صرف نظر از اندازه یا درآمد شرکت، الزامی است.

مزایای حسابداری تعهدی

روش تعهدی تصویر دقیق تری از شرایط فعلی شرکت ارائه می دهد ، اما پیچیدگی نسبی آن باعث می شود که اجرای آن گران تر شود.

این رویکرد از پیچیدگی فزاینده معاملات تجاری و تقاضا برای اطلاعات مالی دقیق تر ناشی می شود.

فروش اعتبار و پروژه هایی که جریان های درآمدی را در یک دوره طولانی ایجاد می کنند. به طور قابل توجهی بر وضعیت مالی شرکت در زمان معامله تأثیر می گذارد. بنابراین منطقی است که ادعا کنیم چنین رویدادهایی باید در مدیریت مالی همان دوره گزارشگری که این معاملات در آن رخ می دهد منعکس شود.

تحت حسابداری تعهدی، شرکت‌ها بازخورد فوری از جریان‌های نقدی ورودی و خروجی مورد انتظار خود دریافت می‌کنند که مدیریت منابع جاری و برنامه‌ریزی آتی را برای کسب‌وکارها تسهیل می‌کند.

حسابداری تعهدی در مقابل حسابداری نقدی

حسابداری تعهدی را می توان با حسابداری نقدی مقایسه کرد، که معاملات را تنها در صورت مبادله نقدی شناسایی می کند. علاوه بر این، مبنای نقدی و تعهدی در نحوه و زمان وارد کردن تراکنش‌ها متفاوت است.

مبنای نقدی حسابداری

حسابداری نقدی از معاملات در هنگام پرداخت استفاده می کند. به عنوان مثال، شرکت مشاوره ای را در نظر بگیرید که در 30 اکتبر به مشتری خدمات 5000 دلاری ارائه می دهد. مشتری صورتحساب خدمات ارائه شده را دریافت کرده و پرداخت نقدی را در 25 نوامبر انجام داده است. بر اساس روش مبنای نقدی، مشاور بدهی را ثبت می کند. مبلغ 5000 دلار توسط مشتری در 30 اکتبر و 5000 دلار درآمد را هنگام پرداخت در 25 نوامبر وارد کنید و آن را به عنوان پرداخت شده ثبت کنید.

مبنای تعهدی حسابداری

هنگامی که شرکت مشاور خدمات را ارائه می دهد، مبلغ 5000 دلار در حساب های دریافتنی و اعتبار 5000 دلاری در حساب درآمد خدمات وارد می کند. هنگامی که پرداخت در 25 نوامبر انجام می شود، مشاور به حساب های دریافتنی 5000 دلار اعتبار می دهد و 5000 دلار نقدی  بدهکار می کند.

سپس در صورت نیاز می‌توان سرمایه دریافت‌شده را به حساب‌های دیگری مانند وجه نقد آزاد منتقل کرد. شرکت از همان روش دوبار ورود استفاده می‌کند تا وارد کند که سرمایه از کدام حساب آمده و به آن منتقل شده است.

نتیجه گیری

حسابداری تعهدی چیست؟ یک روش حسابداری است که در آن پرداخت ها و هزینه ها به هنگام کسب یا وقوع بستانکار و بدهکار می شود. این نوع از حسابداری با حسابداری بر مبنای نقدی متفاوت است، جایی که هزینه ها هنگام پرداخت و درآمدها هنگام دریافت وجه نقد ثبت می شود.

حسابداری تعهدی از حسابداری دو طرفه استفاده می کند، که در آن معمولاً از دو حساب هنگام وارد کردن معامله استفاده می شود. این روش از حسابداری بر مبنای نقدی دقیق تر است زیرا روند سرمایه را از طریق یک شرکت ارزیابی می کند و به آن کمک می کند تا صورت های مالی خود را تهیه کند.

تبصره ماده 100 مالیات چیست؟ این تبصره مشوق مالیاتی محسوب می شود. ماده 100 قانون مالیات های مستقیم به منظور تشویق مودیان به انجام تعهدات مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی کشور وضع شده است. بر اساس قانون مالیات های مستقیم، صاحبان مشاغل طبقه بندی شده در سه دسته مشاغل مشمول مالیات موظفند اظهارنامه مالیاتی سال قبل خود را تا پایان خرداد ماه هر سال تسلیم و سوابق مالی خود را به مرجع ذیربط ارائه کنند. در اصلاحات انجام شده در سال 1394، بندی به قانون مالیات‌های مستقیم اضافه شد که به عنوان یکی از مهم‌ترین مشوق‌های سازمان امور مالیاتی کشور به مودیان مالیاتی شناخته می‌شود.

بر اساس این تبصره کلیه صاحبان مشاغلی که مجموع فروش کالا یا خدمات سالانه آنها از 150 برابر سقف معافیت مالیاتی تعیین شده توسط سازمان مالیاتی باشد، از مشمول مقررات ماده 100 بهره مند می شوند و در نتیجه این دسته از مودیان از ارائه اسناد مالی و نگهداری سوابق حسابداری و همچنین از ثبت اظهارنامه معاف خواهند بود.

تبصره ماده 100 اساساً بیانگر مالیات ثابتی است که توسط سازمان مالیاتی تعیین می شود که می تواند افراد را از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و نگهداری سوابق معاف کند. سازمان مالیاتی برای برخی مودیان مالیاتی نرخ مشخصی تعیین می کند و فرم مربوطه را از طریق سامانه آنها ارائه می کند. مالیات دهندگان می توانند این مالیات را بررسی کنند تا ارزیابی کنند که آیا استفاده از این ماده برای آنها سودمند است یا خیر. اگر مالیات تعیین شده برای مؤدی مناسب باشد، می توانند نسبت به پرداخت اقدام کنند یا حتی گزینه اقساطی را انتخاب کنند.

در صورتی که مالیات تعیین شده نامناسب تشخیص داده شود، فرد حق دارد با ارائه اظهارنامه مالیاتی به همراه اسناد و مدارک نسبت به آن اعتراض کند. این خلاصه ای از تبصره ماده 100 مالیات چیست؟ است.

مطالعه بیشتر: اظهارنامه برآوردی

نکات مهم دستورالعمل تبصره ماده 100

با توجه به مفاد این تبصره چندین نکته مهم باید توسط مودیان مالیاتی حقیقی مورد توجه قرار گیرد.

• نحوه محاسبه مالیات برای کسانی که طبق تبصره ماده 100 ثبت نام و اظهارنامه ارائه کرده اند به شرح است که مبلغی معادل 8 درصد به مالیات ثابت سال قبل اضافه و این مجموع به عنوان مالیات مقطوع تبصره فوق دریافت می شود.
• براساس قانون مالیات‌های مستقیم و دستورالعمل سازمان امور مالیاتی کشور، اعمال تبصره ۱۰۰ در سال 1404 مانند سال‌های گذشته منحصراً برای مودیان مالیاتی بوده و شامل اشخاص حقوقی از جمله شرکت‌های تجاری نمی‌شود.
• در صورتی که فرم تبصره 100 تا پایان روز مهلت در درگاه خدمات الکترونیک بارگذاری نشود، این گروه ملزم به تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی خود خواهند بود.

چه کسانی مشمول بهره مندی از تبصره ماده 100 هستند؟

کلیه صاحبان مشاغل و اشخاصی که مجموع فروش محصولات یا ارائه خدمات یا درآمد آنها در سال قبل از 150 برابر سقف معافیت مالیاتی باشد، مشمول ماده 100 قانون مالیات های مستقیم خواهند بود.

شرط بهره مندی از مزایای این مشوق مالیاتی برای این دسته از مودیان، ارائه فرم مالیات ثابت از طریق درگاه خدمات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی در بازه زمانی تعیین شده است. شایان ذکر است استفاده مودیان از سایر معافیت های مالیاتی مقرر در قانون مالیات های مستقیم مانع از استفاده مودیان از تبصره ماده 100 نخواهد بود.

شرایط استفاده برای تبصره ماده 100

مودیان مالیاتی که مایل به بهره مندی از تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم هستند، باید شرایط لازم برای تسلیم اظهارنامه را داشته باشند. در زیر، الزامات استفاده از این مشوق مالیاتی را بیان می کنیم.

• برای احراز مزایای تبصره 100 قانون مالیات های مستقیم سال 1404، شرط اول این است که مجموع فروش کالا و خدمات در سال 1403 نباید بیشتر از 150 برابر آستانه معافیت مالیاتی باشد.
• مودیان مشمول  تبصره ماده 100 باید مالیات سال قبل خود را به صورت قطعی تعیین و پرداخت کرده باشند و یا اینکه برگ تشخیص سازمان امور مالیاتی را قبول کنند.
• ثبت اظهارنامه مالیاتی تبصره ماده 100 و همچنین درخواست استفاده از این ماده باید تا پایان مهلت ثبت اظهارنامه مالیاتی در سامانه مربوط تکمیل و به سازمان امور مالیاتی ارائه شود.

اشخاص غیر مشمول تبصره ماده 100

افراد و مشاغلی که واجد شرایط بهره مندی از این مشوق مالیاتی نیستند شامل دسته های زیر می شوند:

• صاحبان مشاغل های بزرگ که درآمد سالانه آنها بیش از آستانه تعیین شده توسط سازمان مالیاتی است.
• مؤدیانی که فرم مربوط به تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم تا تاریخ مهلت آن برای آنها ارائه نشده است.
• شرکت ها، مؤسسات و سایر اشخاص حقوقی عموماً مشمول تبصره ماده 100 نمی باشند و موظف به نگهداری اظهارنامه مالیاتی و سوابق قانونی و همچنین ارائه اظهارنامه مالیاتی هستند.
• مشاغل با پیچیدگی مالیاتی بالا، گردش مالی قابل توجه و نیاز به حسابداری دقیق مشمول این تبصره نمی شوند.
• مؤدیانی که دارای تکالیف مالیاتی خاص از قبیل اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده، گزارش معاملات فصلی و اسناد مشابه مشمول این تبصره نخواهند بود.
• صاحبان مشاغل حرفه ای اعم از وکلا، پزشکان، حسابداران و سایر مشاغل پردرآمد که نیاز به ثبت دقیق درآمد و هزینه دارند، مشمول این امتیاز نخواهند بود.
• افرادی که منابع درآمدی متنوع دارند و این درآمد ها بیش از آستانه تعیین شده است، واجد شرایط استفاده از این تبصره نخواهند بود.

دلایل ارائه ماده 100 قانون مالیات های مستقیم

ماده 100 قانون مالیات های مستقیم و مقررات مربوط به آن به منظور تسهیل فرآیندهای مالیاتی و ارتقای کارایی نظام مالیاتی کشور معرفی شده است.این ماده می تواند به بهبود رویه های مالی برای مالیات دهندگان کمک کند و دولت را قادر می سازد تا مالیات ها را به طور موثرتر جمع آوری کند. از جمله دلایل اولیه برای ارائه این ماده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تسهیل فرآیندهای مالیاتی برای مشاغل کوچک
• افزایش شفافیت و کاهش تخلفات مالیاتی
• بهبود وصول مالیات و ساده سازی پیچیدگی های مالیاتی
• ارتقای عدالت مالیاتی و حمایت از توسعه مشاغل های کوچک

نحوه ارسال اظهارنامه تبصره ماده 100

فرآیند ارسال تبصره ماده 100 مالیات چیست ؟ برای افرادی که برای اولین بار این کار را انجام می دهند پیچیده به نظر برسد. در زیر، راهنمایی هایی در مورد نحوه ثبت اظهارنامه مالیاتی برای مشمولان این ماده ارائه می دهیم.

• به صفحه اصلی پرتال خدمات مالیاتی به آدرس my.tax.gov.ir مراجعه کرده و بعد شناسه ملی، رمز عبور و کد امنیتی نمایش داده شده را وارد کنید. اگر نام کاربری ندارید، ابتدا باید در این سامانه ثبت نام کنید.
• سپس یک کد شش رقمی به تلفن همراه شما ارسال می شود. این کد را در قسمت مشخص شده وارد کرده و برای ورود به سیستم روی دکمه ورود کلیک کنید.
• با ورود به صفحه حساب کاربری خود، پیامی در بالای صفحه نمایش داده می شود که “جهت ارسال اظهارنامه عملکرد و توافق تبصره ماده 100 اینجا کلیک کنید.” برای ورود به سامانه ثبت اظهارنامه مالیاتی تبصره ماده 100 بر روی پیام کلیک کنید و وارد سامانه ثبت نام اظهارنامه مالیاتی تبصره 100 شوید.
• در صورت داشتن چندین پرونده مالیاتی در این مرحله باید فایل مربوطه را انتخاب کنید.
• پس از انتخاب پرونده مالیاتی، اطلاعات شناسایی شما نمایش داده می شود. اگر از صحت اطلاعات اطمینان دارید، روی دکمه سبز رنگ با عنوان «ارسال اظهارنامه و فرم استفاده از تبصره ماده 100» کلیک کنید.
• در این مرحله باید با انتخاب «فرم تبصره 100» از گزینه های نوع اظهارنامه، سال عملکرد و نوع فعالیت را مشخص کنید. پس از آن، روی دکمه “تأیید” کلیک کنید.
• در مرحله بعد،باید اطلاعات مربوط به میزان فروش خود را برای آن سال وارد کنید و سپس روی دکمه “افزودن” کلیک کنید.
• در نهایت فیش مالیاتی نمایش داده می شود. در صورت موافقت با مبلغ، روی دکمه «صدور قبض » کلیک کنید. در این بخش می توانید پرداخت مالیات را به صورت نقدی یا اقساطی انتخاب کنید.

مزایای استفاده از تبصره ماده 100

تبصره ماده 100 قانون مالیاتی فرآیند پرداخت مالیات پیچیده قبلی را برای استارت آپ ها و افراد نوپا آسان کرده است. از مزایای این تبصره برای صاحبان مشاغل و گروه های مربوطه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حذف الزام ارائه اظهارنامه مالیاتی و در نتیجه صرفه جویی در زمان و هزینه برای مودیان
• معافیت از نگهداری سوابق و اسناد مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394
• افزایش سهولت و سرعت در پرداخت مالیات
• کاهش بوروکراسی اداری یا کاغذبازی و تشریفات لازم مرتبط با روش های سنتی پرداخت مالیات

نحوه محاسبه تبصره ماده 100

فرآیند محاسبه تبصره ماده 100 مالیات چیست؟ به شرح زیر است:

• تعیین درآمد مشمول مالیات مؤدیان
• بررسی سیستمی سوابق فعالیت و تعهدات مؤدیان
• بررسی سیستمی مبلغ مالیات سال قبل برای مودیان
• ارزیابی سیستمی نسبت سود فعالیت های مالیات دهندگان
• ارزیابی وضعیت مالکیت کسب و کار (اعم از فردی یا مشارکتی)
• کسر مبلغ اجاره از درآمد مشمول مالیات تعیین شده (در صورت اجاره محل کسب و دسترسی سازمان به اطلاعات اجاره)
• محاسبه و اعمال میزان معافیت ماده 101 قانون معافیت مالیاتی برای مؤدیان.
• استخراج درآمد خالص که مبنای محاسبه مالیات موضوع تبصره 100 است.
• اعمال نرخ مالیات بر درآمد مقرر در ماده 131 در خصوص معافیت مالیاتی مؤدیان

فرم تبصره ماده 100 چیست؟

فرم تبصره ماده 100 مالیات چیست؟ مشاغلی که درآمد سالانه آنها کمتر از حد معین است و در زمره کسب و کار‌های کوچک طبقه‌بندی می‌شوند. مجازند به‌جای تسلیم اظهارنامه، برگه‌ای از میزان فروش یا درآمد خود را به سازمان مالیاتی ارائه کنند.

بر اساس این فرم، میزان مالیات توسط سازمان مربوطه تعیین خواهد شد. ضمناً در صورت ارائه فرم طبق مقررات ماده 100، پرونده مالیات بر درآمد مؤدیان قابل رسیدگی نخواهد بود و سازمان امور مالیاتی از مطالبه وجوه اضافی مربوط به هزینه های اعلام شده قبلی منع می شود. این موضوع در متن ماده 100 قانون مالیات های مستقیم به صراحت آمده است:

سازمان امور مالیاتی کشور می تواند مشاغل یا گروه هایی را که فروش سالانه کالا و خدمات آنها بیش از ده برابر سقف معافیت مندرج در ماده ۸۴ این قانون باشد. از انجام برخی تعهدات مالیاتی از قبیل نگهداری سوابق و تسلیم اظهارنامه معاف کند. در چنین مواردی سازمان مالیاتی موظف است مالیات این مودیان را به صورت ثابت تعیین و وصول کند. در صورتی که مؤدی کمتر از یک سال مالی کامل به فعالیت تجاری پرداخته باشد، مالیات وی بر اساس مدت فعالیت محاسبه و وصول می شود. اما اعمال این حکم مانع از بررسی اظهارنامه مالیاتی ارائه شده توسط این مودیان در بازه زمانی تعیین شده نمی باشد.

مؤدیانی که مشمول استفاده از فرم تبصره 100 هستند، ملزم به ارائه اظهارنامه مالیاتی نمی باشند. ضمناً هیچگونه تعهدی برای نگهداری یا ارائه اسناد و مدارک و سوابق مربوط به قانون مالیاتهای مستقیم برای این گروه وجود ندارد و پرونده آنها در سازمان امور مالیاتی قابل بررسی قرار نمی گیرد.

در حال حاضر فرآیند تکمیل این فرم به صورت آنلاین و از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی انجام می شود و مودیان واجد شرایط تبصره 100 از ارسال فرم کاغذی بی نیاز می شوند.

راهنمای تکمیل فرم تبصره ماده 100

برای تکمیل و ارسال فرم مربوط به تبصره ماده 100 قانون معافیت مالیاتی رعایت نکات زیر ضروری است:

• در صورتی که فعالیت های شما در سال قبل منجر به زیان شده است و این ضرر با مدارک موجود قابل اثبات است، می توانید از ارائه فرم تبصره ماده 100 خودداری و در عوض اظهارنامه مالیاتی ارائه دهید. این شما را از پرداخت مالیات معاف می کند.
• اگر در سال گذشته برای خود، فرزندان، همسر، والدین یا خواهر و برادر خود هزینه های درمانی را متحمل شده اید یا اگر حق  بیمه عمر، سلامت و از کارافتادگی را پرداخت کرده اید و اکنون می خواهید این هزینه ها را از درآمد خود کسر کنید برای اعمال این مبالغ باید اظهارنامه مالیاتی ارائه کنید و الزامی برای ارائه فرم ماده 100 وجود نخواهد داشت.
• اگر به دلیل حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله یا آتش سوزی متحمل خسارت شده اید، ارائه اظهارنامه مالیاتی برای اثبات این موضوع ضروری است.
• در صورتی که برای تعمیر، تجهیز، ساخت یا تکمیل مدارس، مراکز آموزشی، بیمارستان ها و موسسات فرهنگی، آموزشی و بهداشتی و درمانی هزینه کرده باشید، باید اظهارنامه مالیاتی برای کسر این مبلغ از درآمد خود تهیه کنید و الزامی به ارائه فرم 100 ندارید.
• عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی تا سقف 30 درصد جریمه قانونی را به همراه دارد. مالیات قابل اعمال، که غیر قابل چشم پوشی است.
• افرادی که فرم تبصره 100 یا اظهارنامه مالیاتی را تکمیل و ارسال نکنند، از کلیه معافیت ها و مشوق های مالیاتی محروم خواهند شد.
• برای مشمولان تبصره 100،امکان پرداخت مالیات به صورت اقساطی وجود دارد. برای این کار باید به قسمت اقساط در فرم ارائه شده مراجعه کنید و تاریخ سررسید اقساط را طبق نرخ های مندرج در تبصره ماده 100 مشخص کنید.

تبصره ماده ۱۰۰ اشخاص حقوقی

طبق مقررات در خصوص معافیت ها و مشوق های مالیاتی، تبصره 100 شامل اشخاص حقوقی و مشاغل بزرگ نمی شود. در نتیجه این گروه باید مدارک و سوابق خود را مانند قبل تنظیم و درآمد خود را برای محاسبه مالیات اعلام کنند. اشخاص حقوقی معمولاً ساختار سازمانی پیچیده‌تری دارند و فعالیت‌های مالی آنها عموماً از نظر حجم و تنوع گسترده‌تر از افراد است. بنابراین، مشمول تبصره ماده 100 نمی‌شوند.

علاوه بر این، برای حفظ عدالت مالیاتی، این تبصره برای افراد و استارت‌آپ‌های با سطح درآمد پایین‌تر وضع شده است تا مودیان مالیاتی را تشویق به انجام به موقع تعهدات مالیاتی خود کنند.

تفاوت تبصره ماده ۱۰۰ با اظهارنامه

طبق روال استاندارد، مودیان موظف بودند اطلاعات مالی خود را تا پایان خرداد ماه هر سال از طریق فرم اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند.

اظهارنامه مالیاتی یک گزارش مالی است که جزئیات عملکرد سالانه یک شرکت یا شخص را نشان می دهد که به منظور محاسبه مالیات بر درآمد به سازمان امور مالیاتی ارائه می شود که شامل هزینه ها، معافیت ها و کسر مالیات می شود. همچنین یکی از تبصره های بند 100 این است که میزان مالیات تعیین شده برای این مشاغل مالیات مقطوع است.

قبول نداشتن مالیات مقطوع در تبصره ماده 100

یکی از سوالاتی که ممکن است برای افراد پیش بیاید این است که اگر اعمال تبصره ماده 100 اجرا شده ولی در میزان آن مورد اختلاف است چه باید کرد؟ پاسخ روشن است. مالیات ثابت تعیین شده به موجب ماده 100 قطعی است و در صورت عدم قبول مالیات مقطوع موظف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی می باشد.

معافیت های ناشی از اجرای تبصره ماده 100

در صورتی که شخصی از ماده 100 استفاده کرده و اظهارنامه مالیاتی ارائه نکرده باشد از معافیت های زیر برخوردار می شود:

1. معافیت از تسلیم اظهارنامه مالیاتی ماده 100 قانون مالیات های مستقیم
2. معافیت از نگهداری اسناد و مدارک مورد نیاز قانون مالیاتهای مستقیم

مهلت پرداخت مالیات مقطوع تبصره ماده 100

معمولاً تا پایان خرداد ماه هر سال تعیین می شود، مشروط بر اینکه سازمان مالیاتی مهلت جایگزینی تعیین نکرده باشد. علاوه بر این، اگر فردی نتواند مالیات ثابت را به صورت یکجا پرداخت کند، می تواند یک طرح پرداخت اقساطی را انتخاب کند که به طور کلی به ده قسط تقسیم می شود.

سخن پایانی

در گذشته، محاسبه مالیات برای همه مشاغل و افراد از یک ساختار ثابت پیروی می‌کرد که شرکت‌های مختلف را ملزم می‌کرد تا اظهارنامه مالیاتی خود را در یک بازه زمانی مشخص تکمیل و ارسال کنند. اما در حال حاضر با تصویب ماده 100 قانون معافیت مالیاتی، استارت آپ ها و افراد می توانند بدون نیاز به تکمیل اظهارنامه مالیات خود را به صورت سیستمی پرداخت کنند.

در این روش تمام درآمد افراد به صورت جداگانه محاسبه و مالیات مربوطه تعیین می شود. متعاقباً، مودیان حق دارند مالیات خود را به صورت مقطوع یا اقساط پرداخت کنند. تکمیل اظهارنامه مالیاتی نیازمند دانش حقوقی کافی در این زمینه است. توصیه می کنیم برای تهیه اسناد حسابرسی شرکت ها و پرداخت مالیات اعم از اشخاص حقوقی و حقیقی با تیم متخصص صابر صالحانی در ارتباط باشید.